روغن موتور

انواع روغنها

روغنهای موتورها براساس روغنهای پایه مورداستفاده درتولیدآنها وادیتوها به۳نوع کلی تقسيم میشوند :

1: مينرال ( ارگانيک) 2 : سنتتيک 3: نيمه سنتتيک

الف – مينرال :

روغنی است که برپايه نفت خام ساخته میشود و از گرم کردن نفت خام در برج های تقطیر بدست می آید. این روغنهابه صورت عمده باروغنهای پایه گروه I تهیه می شوند.

ب–سنتتيک

روغنهای سینتتیک روغنهایی هستندکه به صورت مصنوعی ساخته شده اند

ج – نيمه سنتتيک :

مخلوطی ازروغنهای مینرال باحداکثر 30 % روغن سینتتیک است. اين نوع روغن کيفيت روغنهای سنتتيک راندارد امادرشرايط سخت؛نظيردماهای بالاو يا بار زياد عملکرد بهتری نسبت به نوع مينرال دار است وبيشتربرای وانتها وSUV ها مصرف می شود و قيمت آن نيزکمی بيشتر از مينرال هاست.

درجه بندی روغن موتور:

با توجه به وظایفی که روغن موتور انجام می دهد جهت درجه بندی روغن ها از دو خاصیت 1- گرانروی (لزجت )2- شاخص کیفیت استفاده می کنند و هر روغن را با گذاشتن این دو کنار هم می سنجند

گرانروی: به مقاومت سیال جهت جاری شدن گرانروی یا ویسکوزیته گفته می شود.

شاخص گرانروی

تغییرات گرانروی یک سیال با درجه حرارت بوسیله شاخص گرانروی اندازه گیری و بیان می شود برای تعیین شاخص گرانروی یک سیال، گرانروی آن سیال را در دمای 40 و 100 درجه سانتیگراد اندازه گرفته و آن را به گرانروی یک روغن مبنا می سنجند هرچقدر شاخص گرانروی یک روغن بزگتر باشد بیان کننده آن است که تغییرات گرانروی روغن با درجه حرارت کمتر است و این یکی از خصوصیات یک روغن مناسب و خوب می باشد

انجمن مهندسین خودرو آمریکاSAE روغن های موتور را از لحاظ گرانروی به 11 درجه تقسیم می کنند که بترتیب عبارتند از:

60-50-40-30-20-25W-20W-15W-10W-5W-0W

درجاتی که حرفW اول کلمه (WINTER) را دارند بمعنای استفاده در زمستان و هوای سرد است از نظر گرانروی در یک دمای معین روغن درجه 60 سفت تر و روغن درجه0W شل تر می باشد .پس هرچقدر درجه گرانروی بیشتر شود گرانروی روغن نیز بیشتر می باشد .روغن درجه60 معمولا برای ماشین آلات و تانک های نظامی با دمای بالا استفاده می شود و درجه0W در مناطق سردسیر استفاده می شود .

روغن های اتوماتیک یا چند درجه ای :

با توجه به اینکه خاصیت گرانروی روغن با دما تغییر می کند لذا می بایست از روغن موتورمناسب همان فصل استفاده کرد .برای مثال در نظر بگیرید اگر از روغن با گرانروی بالا(40) در زمستان استفاده شود با توجه به اینکه دمای پایین یک عامل در جهت افزایش گرانروی است در هنگام استارت موتور پمپ روغن (اویل پمپ ) قادر نخواهد بود بدلیل غلظت زیاد روغن ، روغن را بین قطعات پمپاژ کند چرخش میل لنگ و حرکت پیستون در سیلندر به کندی صورت می گیرد یکی از دلایلی که راننده های قدیمی در برف و سرما در زیر موتور آتش روشن می کنند همین است که روغن گرم شود و غلظتش کاهش یابد و در هنگام استارت، روغن به تمام قطعات موتور برسد . قابل ذکر است که 80 در صد سایش قطعات موتور در هنگام استارت اولیه دستگاه بعد از یک توقف طولانی صورت می گیرد

حال در نظر بگیرید از روغن با گرانروی پایین شل تر در تابستان استفاده شود چون گرما باعث کاهش گرانروی می گردد و خود روغن نیز گرانروی پایینی دارد روغن آنقدر شل می گردد که قادر نیست بین قطعات قرار گیرد و از سایش آنها جلوگیری کند

ویا فرض کنید موتور از یک منطقه با شرایط گرم به یک منطقه با شرایط کوهستانی سرد منتقل می شود یا در حین کار بین این مناطق در تردد می باشد

موارد بالا سبب گردید روغن های اتوماتیک با اضافه شدن افزودنی های مجاز به روغنهای تک درجه ای تولید شوند یک روغن چند درجه ای مانند10W30 دارای گرانروی 10 در سرما و گرانروی 30 با افزایش دما ست یعنی گرانروی روغن فوق با افزایش دما در حد مجازی تغییر می کند که نسبت به روغن های معمولی بسیار کمتر و حتی قابل چشم پوشی می باشد .

مقایسه گرانروی روغن اتوماتیک 15w40با روغن های تک درجه ای آن با افزایش دما

سطح کیفیت روغن موتور بر اساس طبقه بندی API انجمن نفت آمریکا:

بر اساس طبقه بندی انجمن نفت آمریکا سطح کیفیت روغن موتور با دو حرف انگلیسی مشخص می شود حرف اول بیانگر نوع خودرو(S برای خودروهای بنزینی وC برای خودرو های دیزلی) حرف دوم از حروف Aالی Lبرای موتور بنزینی و برای موتور های دیزل Aالی I

بنابر این یک روغن موتور یا سطح کیفیت SA دارای کیفیت پایین تری نسبت به SC می باشد

مناسبترین روغن مورد استفاده خودرو را چگونه انتخاب کنیم؟

معمولاً شرکت های سازنده موتور در کاتالوگ و دفترچه راهنمای دستگاه نوع روغن موتور با درجه کیفیت آن را ذکر می کننداگر دسترسی به کاتالوگ نبود با توجه به مطالب بالا می توانید روغن مناسب را انتخاب کنید.

وظایف روغن موتور:

1-روانکاری:

اولین وظیفه روغن موتور روانکاری بین قطعات متحرک و کاهش اصطکاک و جلوگیری از ساییدگی قطعات بهم می باشد برای مثال همواره لایه نازکی از روغن بین یاتاقان هاومیل لنگ وجود دارد و اولین مسیر روغنکاری بین یاتاقان ها ست .

2-تمیز کاری

روغن موتور بعنوان یک سیال که با بیشتر قطعات موتور در تماس می باشد لذا آلاینده های ورودی به موتور و روسوبات دوده ناشی از احتراق را به خود جذب نموده و به کارتل منتقل می نمایید در مرحله بعد هنگام عبور از فیلتر روغن موتور ،در فیلتر بجا می گذارد یکی از دلایل سیاه شدن روغن موتور بعد از کارکرد موتور آن جذب این مواد به خود روغن می باشد لذا روغنی که پس از ساعت ها کارکرد تغییر رنگ ندهد وظیفه تمیزکاری را بخوبی انجام نمی دهد :

3- جذب ضربه و کاهش قدرت آن:

روغن موتور بعنوان یک دمپر جاذب ضربه نیز عمل می کند برای مثال در هنگام برخورد اسبک به سوپاپ جهت باز کردن سوپاپ پاشش کمی از روغن بین این دو صورت می گیرد که مانع از تماس مستقیم فلز به فلز می گردد که این خود مانع شکست و یا خوردگی لبه هر کدام از قطعات می گردد .

4- خنک کاری :

روغن موتور گرمایی ناشی از کار کرد موتور را جذب کرده و درخنک کننده روغن موتور( اویل کولر) یا کارتل به محیط می دهد البته گرمای ناشی از احتراق معمولا توسط مایع خنک کننده (آب )و یا هوا گرفته می شود.

5- آببندی بین قطعات :

آببندی بین رینگ کمپرس و جداره سیلندر جهت جلو گیری از ورود گازهای ناشی از احتراق به کارتل

اگرچه برای روغن وظایف دیگری نیز بیان می شود مانند جلوگیری از زنگ زدن قطعات و چند دلیل دیگر…. ولی 5موردبالا جزء اصلی ترین وظایف روغن است.

سئوال :چه نوع روغنی خوب است ؟

با در نظر گرفتن وظایف روغن می توان به موارد ذیل را ذکر کرد :

1-روغنی که بعد از ساعت ها کارکرد موتور تغییر رنگ نمی دهد و همچنان مانند روغن اولیه می باشد نمی تواند روغن خوب و مناشبی باشد زیرا قدرت تمیز کاری قطعات موتور راندارد

2- روغنی که بسرعت و بعد از چند ساعت کارکرد کم موتور تغییر رنگ داده و سیاه می شود نیز مناسب نمی باشد این تغییر رنگ دلیلی جز فعالیت شیمیای خود روغن در اثر گرما ندارد که باعث خراب شدن روغن می گردد .

3-روغنی که در اثر کارکرد موتور کف می کند نیز مناسب نمی باشد

4- روغنی که بو و رنگ آن بعد از مدتی تغییر می کند حتی بدون کارکرد موتور در هنگام نگهداری و انبارش نیز روغن مناسب نیست

5-روغنی که شفاف وتمیز نباشد (شامل گرد خاک و آب و.. ) باشد مناسب نیست

6- روغنی که در اثر حرارت و گرما تبخیر شود و یا تغییر خواصیت دهد مناسب نیست

7- غلظت روغن مناسب باشد و در دمای های مختلف غلظت خاص خود را داشته باشد آنقدر سفت نباشد که در سرما جهت روشن کردن موتور استارت قادر به چرخاندن میل لنگ نباشد و یا آنقدر رقیق (شل) نباشد که بعد از گرم شدن موتور خاصیت روانکاری را از دست بدهد

8- روغن موتور آنطور نباشد که بسرعت تبخیر شود و روغن کم گردد (اگر موتور دچار نشتی روغن یا روغن سوزی نباشد)که نیاز به اضافه کردن روغن موتور شود.